Hợp tác xã là gì? Hợp tác xã có tư cách pháp nhân không? Kế toán Đức Minh.

Khi tìm hiểu về các mô hình tổ chức trong nền kinh tế, hợp tác xã là một trong những khái niệm quan trọng không thể bỏ qua. Hợp tác xã không chỉ là một hình thức tổ chức kinh doanh, mà còn là biểu hiện của sự đoàn kết và hợp tác giữa các thành viên nhằm đạt được lợi ích chung. Hợp tác xã là gì? Hợp tác xã có tư cách pháp nhân không? Cùng Kế toán Đức Minh tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau đây nhé!

1. Hợp tác xã là gì? Hợp tác xã có tư cách pháp nhân không?

Căn cứ theo quy định tại khoản 7 Điều 4 Luật Hợp tác xã 2023 (có hiệu lực từ ngày 01/07/2024), hợp tác xã được định nghĩa như sau:

- Hợp tác xã là một tổ chức được hình thành dựa trên nguyên tắc tự nguyện của ít nhất 05 thành viên chính thức, những người này cùng nhau hợp tác và tương trợ trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh nhằm tạo việc làm và đáp ứng các nhu cầu chung về kinh tế, văn hóa, xã hội. Mục tiêu của hợp tác xã không chỉ dừng lại ở việc cải thiện đời sống cho các thành viên, mà còn góp phần tích cực vào việc xây dựng và phát triển cộng đồng xã hội bền vững.

Bên cạnh đó, hợp tác xã cũng được quy định phải thực hiện quản trị theo nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm, đảm bảo tính bình đẳng và dân chủ trong mọi hoạt động của mình. Điều này không chỉ khẳng định vai trò quan trọng của hợp tác xã trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, mà còn nhấn mạnh tính tự chịu trách nhiệm của tổ chức này trước pháp luật và cộng đồng. Với những đặc điểm này, hợp tác xã thực sự là một tổ chức có tư cách pháp nhân, đảm bảo quyền và nghĩa vụ độc lập trong các quan hệ pháp lý.

2. Hợp tác xã có tư cách pháp nhân không?

Dựa trên khái niệm "hợp tác xã" được quy định tại khoản 7 Điều 4 Luật Hợp tác xã năm 2023, chúng ta có thể khẳng định rằng hợp tác xã là một tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân rõ ràng và đầy đủ. Tư cách pháp nhân của một tổ chức kinh tế như hợp tác xã được công nhận khi tổ chức này đáp ứng đủ các điều kiện quy định tại Điều 74 Bộ luật Dân sự năm 2015. Dựa trên các quy định này, chúng ta có thể xem xét và khẳng định tư cách pháp nhân của hợp tác xã từ nhiều khía cạnh khác nhau.

Trước hết, hợp tác xã là một tổ chức kinh tế được thành lập hợp pháp theo quy định chung của Bộ luật Dân sự năm 2015 và Luật Hợp tác xã năm 2023. Theo các quy định của Luật Hợp tác xã năm 2023, quá trình thành lập một hợp tác xã bắt đầu với sự xuất hiện của một sáng lập viên, người có ý tưởng và cam kết sáng lập hợp tác xã. Sáng lập viên này sẽ tham gia vào quá trình vận động, tuyên truyền và thu hút các cá nhân khác tham gia vào hợp tác xã, đồng thời lập ra phương án sản xuất kinh doanh, dự thảo điều lệ và thực hiện các công việc cần thiết khác để chuẩn bị cho sự ra đời của hợp tác xã.

Khi đã có đủ thành viên và các điều kiện cần thiết, sáng lập viên sẽ tổ chức hội nghị thành lập hợp tác xã với sự tham gia của các thành viên có nguyện vọng gia nhập. Tại hội nghị này, các thành viên sẽ thông qua quyết định thành lập hợp tác xã, đồng thời thông qua các nội dung về cơ cấu tổ chức, phương án hoạt động, điều lệ và các vấn đề khác liên quan đến sự phát triển lâu dài của hợp tác xã. Tiếp đó, trước khi đi vào hoạt động chính thức, hợp tác xã cần thực hiện thủ tục đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền nơi đặt trụ sở chính. Cơ quan đăng ký này có thể là phòng đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư hoặc phòng tài chính – kế hoạch thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện, tùy vào loại hình hợp tác xã. Sau khi hoàn tất các thủ tục và hồ sơ theo quy định, hợp tác xã sẽ được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã.

Với việc tuân thủ các quy định pháp luật chặt chẽ và được công nhận bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền, hợp tác xã trở thành một tổ chức có tư cách pháp nhân hợp lệ. Tư cách pháp nhân này không chỉ được thể hiện trong khái niệm "hợp tác xã" mà còn trong cơ cấu tổ chức của hợp tác xã, bao gồm các cơ quan điều hành như đại hội thành viên, hội đồng quản trị, giám đốc (hoặc tổng giám đốc), và ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên. Đại hội thành viên là cơ quan quyền lực cao nhất, quyết định những vấn đề quan trọng của hợp tác xã, trong khi hội đồng quản trị chịu trách nhiệm quản lý và điều hành các hoạt động hàng ngày. Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên, được bầu bởi đại hội thành viên, thực hiện nhiệm vụ giám sát và kiểm tra các hoạt động của hợp tác xã để đảm bảo tuân thủ pháp luật và điều lệ.

Ngoài ra, hợp tác xã còn có cơ chế tài chính độc lập với tài sản của các thành viên. Tài sản của hợp tác xã bao gồm vốn điều lệ, vốn hoạt động, và các khoản trợ cấp, hỗ trợ từ nhà nước hoặc các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Các tài sản này được quản lý và sử dụng một cách chặt chẽ theo quy định của pháp luật và điều lệ hợp tác xã, đảm bảo tính tự chủ và trách nhiệm trong các hoạt động kinh doanh. Trong trường hợp hợp tác xã phải xử lý các khoản lỗ, nợ tài chính hoặc phân phối lợi nhuận, các quy định về việc sử dụng tài sản để thanh toán các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính khác được thực hiện theo thứ tự ưu tiên nhất định. Điều này đảm bảo rằng hợp tác xã sẽ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính của mình trong phạm vi tài sản hiện có, không ảnh hưởng đến tài sản cá nhân của các thành viên.

Cuối cùng, trong quá trình hoạt động kinh doanh, hợp tác xã hoàn toàn có thể nhân danh mình để tham gia vào các quan hệ pháp luật một cách độc lập. Điều này cho thấy hợp tác xã không chỉ là một tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân mà còn là một thực thể độc lập, có khả năng tự chủ trong các hoạt động kinh doanh và giao dịch thương mại. Tư cách pháp nhân của hợp tác xã, được xác nhận theo quy định tại Điều 74 Bộ luật Dân sự năm 2015 và khẳng định trong khái niệm hợp tác xã theo Luật Hợp tác xã năm 2023, là yếu tố quan trọng giúp hợp tác xã phát huy vai trò trong nền kinh tế đa thành phần của Việt Nam, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Như vậy, theo quy định nêu trên, hợp tác xã là tổ chức có tư cách pháp nhân.

3. Một số lưu ý về hợp tác xã

Hợp tác xã là một tổ chức kinh tế có đặc thù riêng, hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện, tự quản, và hợp tác giữa các thành viên nhằm phát triển kinh tế, nâng cao đời sống, và đạt được lợi ích chung. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng về hợp tác xã:

- Hợp tác xã là một tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân. Điều này có nghĩa là hợp tác xã có quyền tự mình tham gia các quan hệ pháp luật, ký kết hợp đồng, và chịu trách nhiệm độc lập về tài sản của mình. Tư cách pháp nhân giúp hợp tác xã hoạt động một cách độc lập và có khả năng tham gia các hoạt động kinh tế – xã hội một cách hiệu quả.

- Hợp tác xã hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, dân chủ, và hợp tác. Các thành viên của hợp tác xã có quyền tham gia quản lý, kiểm soát và đưa ra quyết định về các hoạt động của hợp tác xã. Sự tham gia này giúp đảm bảo rằng lợi ích của các thành viên luôn được đặt lên hàng đầu.

- Hợp tác xã có cơ cấu tổ chức rõ ràng, bao gồm Đại hội thành viên, Hội đồng quản trị, Giám đốc (hoặc Tổng giám đốc), và Ban kiểm soát hoặc Kiểm soát viên. Mỗi bộ phận đều có vai trò, nhiệm vụ và quyền hạn riêng, đảm bảo sự hoạt động hiệu quả và minh bạch của hợp tác xã.

- Tài sản và nguồn tài chính của hợp tác xã được quản lý chặt chẽ, độc lập với tài sản của các thành viên. Hợp tác xã có quyền huy động vốn, nhận trợ cấp, và phân phối lợi nhuận theo quy định của pháp luật và điều lệ hợp tác xã. Việc quản lý tài sản và tài chính này giúp hợp tác xã duy trì sự ổn định và phát triển bền vững.

- Các thành viên của hợp tác xã chỉ phải chịu trách nhiệm hữu hạn về các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính trong phạm vi vốn góp vào hợp tác xã. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của các thành viên, đồng thời tạo ra môi trường an toàn để hợp tác xã hoạt động.

- Hợp tác xã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt trong việc thúc đẩy kinh tế nông thôn, hỗ trợ phát triển sản xuất và nâng cao đời sống của các thành viên. Với tư cách pháp nhân, hợp tác xã có khả năng thực hiện các hoạt động kinh doanh một cách độc lập và hiệu quả, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế nhiều thành phần.

Bạn đọc có thể tham khảo thêm các bài viết có liên quan:

>>> Cá nhân hợp tác kinh doanh với tổ chức có được xem là cá nhân kinh doanh không? Kế toán Đức Minh.

Kế toán Đức Minh chúc bạn đọc thành công!

-Ms Le-

• Chia sẻ
• Tweet