Những khó khăn trong hoạt động chống chuyển giá ở Việt Nam

Bài viết sau đây Kế toán Đức Minh sẽ giúp các bạn biết những khó khăn trong hoạt động chống chuyển giá ở Việt Nam gồm những gì?

1. Những khó khăn liên quan đến hệ thống văn bản pháp luật.

Bên cạnh những kết quả ban đầu, trong quá trình thực hiện quản lý thuế đối với hoạt động chuyển giá cũng vẫn còn nhiều khó khăn và tồn tại như sau:

Thứ nhất, việc lựa chọn giao dịch độc lập để so sánh là một vấn đề phức tạp không chỉ đối với các doanh nghiệp mà cả cho cơ quan Thuế. Để chống chuyển giá, cần phải nắm được thông tin giá giao dịch theo nguyên tắc giá thị trường là bao nhiêu. Các doanh nghiệp có thể biết rằng giá nhập linh kiện (chưa thuế) để lắp ráp một chiếc xe hơi tại Việt Nam là 30.000 USD, trong khi một chiếc xe mới tương tự (đã tính công lắp ráp) tại Thái Lan là 10.000 USD. Tuy nhiên doanh nghiệp sẽ khó xác định được giá sòng phang của một cái khung xe hay một cái động cơ là bao nhiêu - khi phần lớn các linh kiện đó chỉ được mua bán qua lại giữa các công ty trong cùng tập đoàn với nhau chứ không bán ra thị trường (chỉ luân chuyển nội bộ) Bên cạnh đó, có những tài sản rất khó định giá, thí dụ như công nghệ, uy tín và chi phí nghiên cứu, vì không có những tài sản tương đương để đánh giá.

Theo các chuyên gia tài chính thì việc áp dụng Thông tư này sẽ gặp một số khó khăn, do ngành thuế làm sao có thể lấy được thông tin về giá của cùng một loại xe trên thị trường toàn cầu để so sánh khi mà cả bên mua, bên bán đều cùng một công ty mẹ.

Thứ hai, Thông tư 201/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính đã đề cập đến vấn đề thỏa thuận xác định giá trước (APA - Advance Price Arrangements). Tuy nhiên APA vẫn còn rất nhiều tồn tại cần được tháo gỡ. Cụ thể:

- Việc thỏa thuận APA là rất phức tạp, vì thế thực tiễn chỉ áp dụng đối với những công ty lớn.

- Khi đàm phán trên cơ sở đơn phương, APA không thể đạt đến độ chắc chắn cao, bởi vì các nước khác có thể không đồng ý với kết quả đàm phán.

- Việc đưa nhiều nước cùng tham gia APA là rất khó khăn, nhất là đối với những quốc gia mà mức thuế rất thấp hoặc không đánh thuế nhập khẩu.

- Người nộp thuế phải cung cấp quá nhiều thông tin. Mặc dù điều khoản bảo mật thông tin được đưa vào APA, nhưng doanh nghiệp vẫn không muốn tiết lộ những thông tin mật của mình như công thức chế biến, cách quản trị rủi ro... nhất là khi những thông tin ấy được phục vụ cho lợi ích của đối thủ cạnh tranh.

- Thị trường luôn biến đổi và việc xác định trước giá có thể ảnh hưởng đến số tiền thuế thu được khi có biến động thị trường.

- Thỏa thuận APA không làm cho doanh nghiệp tránh được việc kiểm toán liên quan đến các vấn đề tài chính khác không thuộc phạm vi điều chỉnh của APA.

- Nếu áp dụng APA thì sẽ phải đào tạo một đội ngũ cán bộ thuế đủ chuyên môn để tiến hành đàm phán các APA vì khác với các phương pháp truyền thống, APA là một thỏa thuận và liên quan đến rất nhiều vấn đề về tài chính, chuyên môn kỹ thuật trong các giao dịch.

- Và cuối cùng, chi phí và thời gian để thiết lập một APA là khá lớn, tuy nhiên thời hạn sử dụng rất hạn chế. Theo kinh nghiệm của Hàn Quốc, thời gian ký kết cho APA đơn phương trung bình là 1 năm 8 tháng nhưng chỉ sử dụng trong khoảng thời gian là 2 năm, APA song phương là 2 năm 5 tháng và thời gian sử dụng cũng chỉ khoảng 2-3 năm.

Thứ ba, thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính chưa đưa ra hướng dẫn cụ thể về quy trình thanh tra và các bước cụ thể mà cơ quan thuế sẽ tiến hành thanh tra, kiểm tra đối với các doanh nghiệp có phát sinh giao dịch với các bên liên kết. Thực tiễn thời gian qua cho thấy rất nhiều doanh nghiệp hoang mang về vấn đề này, và nhiều lần gọi điện đến các công ty tư vấn lớn. Tuy nhiên câu trả lời chung vẫn là chưa có văn bản chính thức của cơ quan thuế về một quy trình thanh tra cụ thể. Điều này sẽ gây ra tâm trạng hoang mang cho các doanh nghiệp và cũng dễ dàng dẫn đến việc các bộ hồ sơ xác định giá thị trường trong năm đầu thực hiện sẽ không đầy đủ và phù hợp, làm mất thêm thời gian và chi phí cho cả hai bên - doanh nghiệp và cơ quan thuế.

Thứ tư, do cơ sở pháp lý và chế tài liên quan đến vấn đề gian lận chuyển giá ở Việt Nam trong những năm qua còn chưa chặt chẽ. Các công ty đa quốc gia thường có chiến lược lợi dụng gian lận chuyển giá, cố tình xác định giá chuyển giao nội bộ tại những nước chưa có quy định chặt chẽ về chuyển giá, cơ sở để xác định giá thị trường, cơ sở để tiến hành thanh tra về chuyển giá cũng như các hình thức xử phạt vi phạm còn lỏng lẽo. Trước khi có sự ra đời Thông tư 117 của Bộ Tài chính về vấn đề xác định giá thị trường thì Việt Nam chưa có một cơ sở pháp lý rõ ràng nhằm đối phó với tình hình gian lận chuyển giá của các công ty đa quốc gia. Chính vì vậy, Việt Nam đã từng được ví von như một thiên đường để tránh thuế thông qua chuyển giá nội bộ.

2. Một số khó khăn khác

Kinh nghiệm của các doanh nghiệp và cả cơ quan Thuế Việt Nam đối với vấn đề chuyển giá còn chưa nhiều. Đây là một trong những khó khăn rất lớn đối với việc áp dụng các quy định về chuyển giá tại Việt Nam. Do đó, các doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc lập bộ hồ sơ xác định giá thị trường như thế nào cho phù hợp. Các cơ quan thuế cũng sẽ gặp khó khăn trong việc kiểm tra bộ hồ sơ xác định giá của doanh nghiệp khi mà kinh nghiệm của họ đối với vấn đề này vẫn còn khá khiêm tốn.

Ngoài ra, năng lực chuyên môn của đội ngũ nhân sự, trong đó bao gồm khả năng của các doanh nghiệp và trình độ của cán bộ cơ quan thuế về vấn đề chuyển giá cũng là một khó khăn khá mà khó có thể thay đổi ngay lập tức, đòi hỏi một quá trình hoàn thiện lâu dài.

Bên cạnh đó, một khó khăn nữa đối với vấn đề xác định giá thị trường trong các giao dịch liên kết tại Việt Nam đó là thiếu hệ thống các dịch vụ hỗ trợ như dịch vụ tư vẩn, dịch vụ kê khai thuế... Hiện nay, chỉ có một số công ty lớn cung cấp nhưng dịch vụ này, tuy nhiên việc sử dụng dịch vụ hỗ trợ vẫn còn hạn chế và mức phí khá cao. Một số công ty nhỏ cũng có thể cung cấp các dịch vụ tư vấn tương tự, nhưng chất lượng chưa cao, chưa tạo được niềm tin và cũng chưa đáp ứng được nhu cầu của các doanh nghiệp.

Trên đây là một số mặt thuận lợi và khó khăn trong quá trình xác định giá thị trường trong giao dịch giữa các bên liên kết. Khi nhìn nhận được những thuận lợi và khó khăn của vấn đề xác định giá thị trường trong giao dịch giữa các bên liên kết, thì bản thân các doanh nghiệp cũng như cán bộ thuế cần đề ra những giải pháp khả thi và phù hợp đối với vấn đề này.

Tham khảo thêm:

>>> Phương pháp hạch toán chênh lệch tỷ giá hối đoái

>>> Tổng quan tình hình kinh tế Việt Nam những năm vừa qua

• Chia sẻ
• Tweet